Thu hoạch và xử lý sau thu hoạch cũng là vấn đề được nhà vườn ở Cai Lậy, Tiền Giang quan tâm để giảm tỷ lệ trái bị sượng. Có 13% số hộ được điều tra có áp dụng biện pháp thu hoạch đồng loạt để hạn chế hiện tượng sượng, hơn 80% số hộ xử lý trái sau thu hoạch bằng cách nhúng trái vào sản phẩm Ethephon hoặc dùng khí đá (11%) để thúc đẩy quá trình chín của trái.
Quá trình chín của trái là quá trình chuyển hóa tinh bột thành đường và cũng là quá trình làm cho cơm trái sầu riêng mềm, không bị chai, cứng. Nhận thấy xử lý tiền thu hoạch bằng cách phun Canxi, Mg và Kali qua lá theo thứ tự trong quá trình phát triển trái kết hợp với xiết nước và phủ gốc trước khi thu hoạch có hiệu quả làm giảm hàm lượng hàm lượng tinh bột, tăng hàm lượng đường trong cơm trái làm giảm tỷ lệ sượng cơm sầu riêng. Nhúng ethephon ở nồng độ 0.1 – 0.2 ml/L. Kết hợp xử lý tiền thu hoạch và xử lý Ethephon sau thu hoạch sẽ làm giảm hàm lượng tinh bột nhiều hơn và tỷ lệ cơm sượng ở mức hầu như không đáng kể (dưới 1%), nhà vườn gọi hiện tượng sượng ‘dăm’.
Như vậy, hiện tượng cứng cơm trên giống sầu riêng có thể do rối loạn các chất dinh dưỡng trong đó Canxi và Kali có vai trò quan trọng. Sự rối loạn dinh dưỡng ảnh hưởng đến quá trình chín của trái sau thu hoạch. Do đó, xử lý tiền thu hoạch kết hợp với nhúng Ethephon sau thu hoạch đã khắc phục gần như hoàn toàn hiện tượng sượng cơm trái sầu riêng trên giống Monthong.
Phun Ethephon ở nồng độ 1.000 và 1.500 ppm ở giai đoạn 78 ngày sau khi đậu trái làm trái phát triển kém nhưng có trọng lượng khô cao, tinh bột và lipid trong cơm cao, độ cứng và chất rắn hòa tan không khác biệt so với đối chứng. Ethephon ở nồng độ 500 ppm phun vào lúc 78, 85, 92 ngày sau khi hoa nở làm cho trái kém phát triển (trái nhỏ), trọng lượng cơm thấp hơn đối chứng, chất lượng trái không khác biệt so với đối chứng. Áp dụng Ethephon không thúc đẩy trái thuần thục nhưng làm tăng tích lũy thực phẩm. Trái xử lý ở giai đoạn trái lớn ngon hơn trái không xử lý. Đánh giá cảm quan cho thấy cơm trái sầu riêng Monthong xử lý ở giai đoạn trái đạt kích thước tối đa ngon hơn trái không xử lý
Sầu riêng ‘Chanee’ xử lý sau thu hoạch với Ethephon 1.000 ppm hoặc 2.000 ppm giúp trái chín nhanh hơn, cơm trái vàng và phát triển đầy đủ, hương thơm và vị đặc trưng. Tuổi trái thu hoạch cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả của biện pháp xử lý Ethephon. Trái chín ở mức độ từ 85% cho kết quả tốt nhất trong khi trái chín trên 95% sẽ không có hiệu quả. Trái chín ở mức 75% đòi hỏi một lượng ethylene nội sinh cao hơn mới có thể có thể chín bình thường. Do đó, cần xử lý Ethephon chậm hơn khi mức độ chín của trái thấp.
Ảnh hưởng của Ethephon phụ thuộc rất nhiều vào độ thành thực của trái lúc thu hoạch, trái càng thành thực thì ảnh hưởng kích thích chín nhanh của Ethephon càng rõ, nhưng trái chưa thành thực sự đáp ứng rất chậm và có thể gây cản trở quá trình chín của trái. Ngoài ra, khi xử lý với Ethephon, trái có thể bị hư thối do hô hấp tăng cao dẫn đến tăng ẩm độ và nhiệt độ môi trường, đây là điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh phát triển nhất là ở những trái bị xây xát, tổn thương.
(Trích nguồn: Xử lý ra hoa sầu riêng – Tác giả: GS.TS Trần Văn Hâu)
