Nhân giống thực vật là một phương pháp quan trọng để tăng năng suất và hiệu quả kinh tế đối với cây trồng. Ngoài việc ứng dụng phytohormone, các loại nấm rễ (AM) còn được làm phân bón sinh học tự nhiên để sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực sản xuất cây trồng. Mối quan hệ tương hỗ giữa nấm rễ cộng sinh AM và thực vật không chỉ được biết đến nhờ tăng khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng của rễ, kháng bệnh và tăng tính chống chịu các tác nhân phi sinh học và sinh học mà còn liên quan đến việc sản sinh hormone thực vật và hình thành rễ nhanh chóng trong nhân giống vô tính. Khi giâm cành, việc cấy nấm rễ cộng sinh AM vào giá thể có kết quả tương tự như áp dụng các chất điều hòa sinh trưởng thực vật ngoại sinh. Ngoài ra, kết hợp nấm rễ AM cùng với hoocmon thực vật sẽ làm tăng khả năng ra rễ và phát triển các bộ phận của cây. Việc cấy sớm nấm rễ AM lên môi trường tạo rễ giúp tăng cường tốc độ phát triển rễ ở thực vật, sau khi nấm và rễ đã hình thành mối quan hệ cộng sinh. Hơn nữa, một loạt tín hiệu truyền đi tuần tự được xác định là xảy ra giữa nấm rễ AM và cây chủ trong quá trình phát triển của rễ.
Nông nghiệp là nguồn cung cấp lương thực chính và ảnh hưởng quan trọng đến môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Trồng trọt là một phần chính của nông nghiệp bao gồm sản xuất rau, hoa kiểng, cây ăn trái và cây thuốc. Năng suất cũng như chất lượng của các loại cây nông nghiệp tăng mạnh khi được canh tác bằng phương pháp mới. Tuy nhiên, có ít thành tựu trong việc tuyển chọn các giống chất lượng do thời gian thế hệ dài, sản phẩm hoa và quả không đồng đều, hệ số biến động di truyền cao dẫn đến mất khả năng di truyền ở các thế hệ con lai. Ngoài ra, nông dân thường không có khả năng mua cây giống chất lượng cao, hoặc đôi khi không có sẵn hạt giống, và một số cá thể hoặc giống có tỷ lệ nảy mầm rất thấp. Để khắc phục những hạn chế này, phương pháp nhân giống vô tính đã được giới thiệu để sản xuất nhanh, chất lượng tốt hơn của các loại cây trồng đồng ruộng và cây làm vườn, do đó nâng cao đáng kể năng suất.
Nhân giống cây trồng gồm hai phương pháp là hữu tính và vô tính, trong đó nhân giống vô tính được coi là phương pháp quan trọng, các bộ phận sinh dưỡng của cây như thân, rễ, lá hoặc các cấu trúc sinh dưỡng đặc biệt khác khi tách khỏi cây mẹ và được đặt trong những điều kiện thích hợp sẽ phát triển thành những cá thể mới giống về mặc di truyền với cây mẹ. Nhân giống vô tính cũng có liên quan lớn trong việc nhân rộng nhanh chóng một loài thực vật đang bị đe dọa với mục tiêu duy trì các đặc tính mong muốn nhất. Việc nhân giống cây bằng các bộ phận sinh dưỡng có lợi hơn so với hạt giống và chứa nhiều năng lượng dự trữ hơn. Điều này cho phép các bộ phận sinh dưỡng tăng trưởng ban đầu nhanh chóng, liên tục và tạo điều kiện cho các cây non phát triển khỏi sự cạnh tranh về ánh sáng, nước và khoáng chất từ thảm thực vật đã có sẵn. Do đó, những cây lâu năm khi nhân giống vô tính có thể phát triển mạnh mẽ trong các quần xã thực vật dày đặc.
Ở môi trường thuận lợi trong tự nhiên, các cơ quan sinh dưỡng của cây được nhân giống sẽ phát triển tốt. Phần lớn, các cơ quan sinh dưỡng này che lấp đất bị úng hoặc khô và những khu vực đất nén chặt. Do đó, nó thường có tính chất chọn lọc môi trường cao. Ngược lại, sự phát tán của hạt thường là một quá trình ngẫu nhiên trong nhân giống hữu tính. Khi các cây hoặc cá thể mới được tạo ra thông qua phân chia tế bào nguyên phân trong quá trình nhân giống vô tính, chúng tương tự về mặt di truyền với cây mẹ và không diễn ra sự tái tổ hợp di truyền. Do đó, các cây con giống nhau về mặt di truyền và phù hợp với môi trường sống của nó, được nhân giống để phát triển các cá thể thích nghi tốt qua nhiều thế hệ. Việc nhân giống cây trồng thông qua các phương pháp vô tính có lợi cho những người làm nông nghiệp và làm vườn vì họ có thể nuôi trồng các loại cây và vật trang trí không tạo ra hạt giống hữu dục. Ví dụ, một trong những bước phát triển đầu tiên và quan trọng trong hệ thống nông nghiệp là sản xuất các loài cây trồng quan trọng như nho và sung thông qua việc cắm phần gốc của thân gỗ vào giá thể trồng để phát triển rễ nhanh chóng và do đó tái sinh thành cây mới.
Bên cạnh một số ưu điểm, nhân giống vô tính không dễ hoặc rẻ so với nhân giống bằng hạt. Hơn nữa, không thể lai tạo giống mới bằng phương pháp này. Sự nhân lên của các cơ quan sinh dưỡng có thể dẫn đến tình trạng quá tải các cá thể xung quanh cây mẹ và luôn dẫn đến việc cạnh tranh nước và chất dinh dưỡng. Trong điều kiện tự nhiên, cây con được nhân giống vô tính từ các cơ quan sinh dưỡng chỉ mọc trong phạm vi ngắn. Ngoài ra, do không có biến dị di truyền nên thực vật có thể mất sức sống một cách dễ dàng. Ví dụ, nếu một cây dễ bị bệnh hoặc ảnh hưởng bởi các nguyên nhân do môi trường, thì tất cả các cây con do cây mẹ tạo ra cũng dễ bị ảnh hưởng như nhau, do đó dẫn đến toàn bộ quần thể cây bị chết trong một thời gian rất ngắn.
Phương pháp nhân giống vô tính phổ biến nhất bao gồm cắt cành, lá hoặc rễ, chiết, ghép hoặc thông qua các cơ quan chuyên biệt như củ, thân rễ hoặc thân hành. Trong số này, nhân giống bằng giâm cành là phương pháp dễ nhất, rẻ nhất và phù hợp với nhiều loài cây thân thảo và thân gỗ. Khi giống cây trồng khan hiếm hoặc để nhân nhanh thì việc giâm lá hoặc giâm chồi lá có ý nghĩa rất lớn. Hơn nữa, cành giâm được đặt vào giá thể tạo ra rễ và các bộ phận sinh dưỡng khác và do đó phát triển thành một cây mới nguyên vẹn. Một số cây không dễ bén rễ bằng cách giâm. Loại cây như vậy có thể được nhân giống bằng phương pháp chiết, phần cây nhân giống ra rễ khi vẫn còn bám vào cây mẹ và dòng nhựa cây không bị ảnh hưởng. Hơn nữa, các loài cây rừng và cây ăn quả nhiệt đới có thể được nhân giống bằng phương pháp ghép, trong đó hai phần sống gồm cành và gốc được ghép với nhau để hợp nhất và phát triển thành cây mới.
Việc nhân giống vô tính của thực vật thông qua các phương pháp nêu trên có thể được cải thiện bằng cách áp dụng các chất điều hòa sinh trưởng thực vật để tái sinh nhanh các bộ phận của cây. Ngoài các chất điều hòa sinh trưởng thực vật, một số vi sinh vật có lợi ích trong đất cũng đóng vai trò quan trọng đến sinh trưởng cây trồng thông qua các phương pháp nhân giống vô tính. Trong số vi sinh vật trong đất, nấm nội cộng sinh rễ (AM) hoạt động như một chất kích thích sinh học thân thiện với môi trường có vai trò quan trọng đối với cây trồng làm vườn. Ngoài nhiều tác động tích cực, nấm rễ AM còn đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành rễ bất định khi được bổ sung vào giá thể ở hầu hết các loài thực vật, do đó góp phần vào quá trình nhân giống vô tính của cây.
(Trích nguồn: Phân bón sinh học cho nông nghiệp bền vững và môi trường – Tác giả: TS. Nguyễn Thị Ngọc Trúc)
Quý khách hàng quan tâm đến sản phẩm đạm hữu cơ Hươu Xanh có thể đặt mua ngay tại đây hoặc liên hệ hotline 0358782777 để được tư vấn về sản phẩm một cách chu đáo nhất!
